اصلاح الگوی مصرف چراوچگونه؟

اصلاح الگوی مصرف که به معنی نهادینه کردن روش صحیح استفاده از منابع کشور و استفاده کارآمد از عوامل تولید  کار و سرمایه است ، سبب ارتقای شاخص های زندگی و کاهش هزینه ها شده و زمینه ای برای گسترش عدالت است .آمار و اطلاعات نشان  میدهد که در کشور ما در همه زمینه های مصرف دچار افراط  هستیم و متوسط هزینه های ما از کشورهای همچون هندوستان ، پاکستان و حتی کشورهای غربی بالاتر است و این مساله را در انرژی، مواد غذایی و دیگر زمینه ها شاهد هستیم .بر حسب بررسی میدانی که در تهران و بعضی از مراکز استانها شده است گفته میشود که 33 درصد نان ضایعات است یک سوم همه نانی که در این شهرها تولید میشوددور ریخته میشود در مورد آب بررسی هایی که کرده‌اند در مصرف خانگی حدود 22 % است .ایران در مقایسه با میانگین جهانی چهار تا پنج برابر ، بیشتر سوخت مصرف میکند . به گفته معاون وزیر بازرگانی سرانه مصرف نان در ایران حدود 160 کیلو گرم در سال است که نسبت به کشورهای اروپایی بیش از دو تا سه برابر است . مصرف آب در ایران 70% بیشتر از الگوی جهانی است ایران نوزدهمین کشور پر مصرف برق در دنیاست ایران در رتبه سوم جهان در خصوص مصرف گاز قراردارد . بر اساس گزارشات صندوق بین المللی پول ایران دومین کشور جهان از نظر پرداخت یارانه انرژی با 37 میلیارد دلار میباشد .متاسفانه بالاترین مصرف کننده انرژی در جهان هستیم به طور که در زمینه های انرژی حدود 17 برابر کشور ژاپن 8/5 برابر اروپا و 2/5 برابر کشور چین مصرف کننده هستیم ،همچنین به لحاظ مصرف آب و برق نیز در زمره پر مصرف ترین کشور ها می باشیم . تصویب لایحه هدفمند کردن یارانه و اجرای آن به صورت منطقی میتواند هم در جهت ارتقای بهره وری ، اصلاح الگوی مصرف و تحقق شعار سال 1388 باشد . اصلاح الگوی مصرف دردوسطح" تولیدکالا " و"مصرف کالا "قابل بررسی است در سطح تولید کالا که از مرحله تبدیل مواد خام تا انتقال و توزیع به مصرف کننده را شامل می‌شود نیاز است که سازندگان و تولید کنندگان هر دو بخش دولتی و خصوصی بر رعایت ضوابط زیست محیطی ، فن‌آموزی تولید و کالاهای خود را با استانداردهای جهانی و حتی الامکان مناسب با اقلیم هر منطقه مطابق کنند .اگر بتوانیم آگاهی و سطح فرهنگ عام را افزایش دهیم قادر خواهیم بود هم بهره وری تولید را افزایش داده و هم از مصرف گرایی جلوگیری کرده و لاجرم از اتلاف منابع ممانعت به عمل آورده و همین امر ، منابع رابه حد وفور برای گسترش ظرفیت های تولیدی در اختیار خواهد گذاشت . در این میان هر اندازه توزیع ثروت و درآمد در دورن جامعه نامتوازن باشد روحیه مصرف گرایی رواج و گسترش سریع تری در دورن جامعه خواند داشت ، به علاوه منبع کسب درآمد ، عامل اساسی برای روحیه مصرف گرایی خواهد بود ، بدین صورت درآمد کلانی که از طریق کسب رانت های مختلف حاصل شده باشد به خاطر این که از طریق تولید حاصل نمی‌شود ، روحیه مصرف گرایی را نیز سریع تر رواج میدهد . بنابراین هر گاه دگرگونی های اقتصاد ی، حقوقی ، اجتماعی کمتر باشد امکان ایجاد این رانت کمتر بوده و در نتیجه کسب ثروت های بی حساب و باد آورده مشکل تر شده و لاجرم از تجملات و لوکس گرایی کاسته خواهد شد .متاسفانه در شرایط فعلی بخش عمده ای از وابستگی کشور به واردات در نتیجه اسراف و مصرف گرایی است واین خود دلیلی بر ضرورت اصلاح الگوی مصرف در کشور و ساماندهی در تئوری‌های دانشگاهی و اقتصاد کشور است ، در غیر این صورت با مصرف لجام گسیخته مواجه خواهیم شد .اصلاح الگوی مصرف نیازمند فرهنگ سازی پایدار است و این خود نیازمند راهکارهایی است تا همه افراد جامعه الزام رفتارهای اصلاح مصرف را احساس کنند و به تدریج این اصلاح نهادینه شده و به یک رفتار پایدار و نهایتاً به یک فرهنگ در تمامی عرصه های مصرف تبدیل شود . در سطح مصرف کالا باید با فرهنگ سازی نحوه مصرف بهینه خصوصاً آب ، برق و گاز که تهیه آنها برای مصرف کننده سهل الوصول‌تر است آموزش ، از طریق مدارس ، تولید کنندگان ، وزارت نیرو و شرکت گاز بسیار موثرتر باشد . همچنین مردم ایران به علت پیوند با دین و مظاهر مقدس دینی به خوبی سنت های نهادینه شده را می پذیرند و بدان ارج می نهند لذا می‌توان در بخش آموزش از تعالیم و آموزه های دینی که بر صرفه جوئی تاکید دارند نیز بیشتر بهره برد و چه زیبا و زیبنده است این دعای دلنشین امام زین العابدین ( ع ) در صحیفه سجادیه ، ((اللهم صل علی محمد و آل محمد و احجبنی عن اسرف و الازدیاد و قومنی بالبذل و اقتصاد و علمنی حسن التقدیر و اقبضنی بلطفک عن التبذیر و اجرمن اسباب الحلال رزقی))پروردگارا بر محمد و آل محمد درود بفرست و مرا از اسراف و زیاده روی بازدار و به بخشش ومیانه روی استواری عطا فرما ،بیاموز که اندازه نگاه دارم و به لطف خود مرا از تبذیر نگاه دار واز راه حلال روزی مرا مقرر فرما .اصولاً مصرف اجتماعی ، ارتباطی مستقیم با بینش افراد نسبت به مال و درآمد خود دارد ، فرد ممکن است دو گونه تصور از مال و دارایی خود داشته باشد .
1 – دارایی خود را فقط محصول تلاش خود برشمرد و طبیعی است ، این شخص اعتقادی به مصرف اجتماعی نخواهد داشت .
2 - خدا را مالک حقیقی و خود را مالک در طول مالکیت خداوندی بداند طبیعی است این شخص برای اموال خود حساب دیگری باز می‌کند و اموال خود را فقط برای نیاز خود نمی‌خواهد بلکه در آن حقوقی برای دیگران می‌بیند، طرز تلقی افراد از زندگی مادی و اعتقادی و با بی‌اعتقادی به زندگی اخروی تاثیر بسزایی در میزان مصرف اجتماعی دارد .