شاید شما هم با نامگذاری امسال به عنوان
"اصلاح الگوی مصرف" گمان کردید این بحث تازه ای است که رهبر معظم انقلاب پیش روی
ملت گشوده اند، اما با کمی بررسی متوجه خواهید شد، اصلاح الگوی مصرف و تصحیح
رفتاراسراف گرایانه ما دغدغه 18 ساله مقام معظم رهبری است.
ایشان از روزهای
نخستین سال 1370، همزمان با شروع نبرد زو و تزویر در بین مسئولان ، نسبت به این
قضیه هشدار دادند.همان روزهایی که"دیگر نوبت رفاه مسئولان" رسید و کوخ نشینی رجایی
به کاخ نشینی ها تبدیل شد.
این هشدارها همچنان ادامه داشت و رهبر انقلاب در فرصت
های گوناگون به این نکته اشاره می کردند که باید فرهنگ قناعت و شیوه صحیح مصرف
جایگزین شیرفه مصرف مسرفانه ای شود که دامنگیر جامعه شده است.
در سال 82 حتی از
صدا و سیما و هیئات وزیران خواستند تا در جهت اصلاح الگوی مصرف گام جدی بردارند و
به مبارزه با تبیلغ های مصرف گرایانه بپردازند، که متاسفانه با بی توجهی مسئولین
نتیجه ای در برنداشت.
اینک در آغاز دهه چهارم انقلاب اسلامی که به شعار پیشرفت و
عدالت مزین گشته است، بیش از پیش به اصلاح الگوی مصرف برای ایجاد عدالت و پیشرفت
نیازمندیم. اصلاحی که اگر صورت گیرد می تواند نقش اساسی در ایجاد عدالت در بین
طبقات جامعه و پیشرفت برای کشور داشته باشد.
سخنان گهربار رهبری در این 18 سال
خود بیش از همه تحلیل ها موید این نکته است.
در اینجا نکاتی که در لابلای سخنان
رهبری در این 18 سال راجع به اصلاح الگوی مصرف آورده اند، جمع آوری کرده
ام:
دیدار با اقشار مختلف مردم (روز بیستونهم ماه مبارک
رمضان)
26/1/1370
برادران! امیرالمؤمنین مىگوید زندگى به سمت زهد باید برود.
امروز در جمهورى اسلامى، اگر ما احساس بکنیم که زندگى به سمت اشرافیگرى مىرود،
بلاشک این انحراف است؛ بروبرگرد ندارد. ما باید به سمت زهد حرکت بکنیم. … مردم هم
نباید اسراف و تجملگرایى بکنند. اینطور نیست که زهد فقط مخصوص مسؤولان باشد. این
مهریههاى گرانقیمت که براى عقدهاى دخترهایشان مىگذارند، خطاست. نمىگویم حرام
است، اما پدیدهى بد و زشتى در جامعه است؛ زیرا ارزشهاى انسانى را تحتالشعاع ارزش
طلا و پول قرار مىدهد.
دیدار گروهى از زنان، به مناسبت فرخنده میلاد حضرت
زهرا(س) و «روز زن»
25/9/1371
من به خانمهاى مسلمان، به خانمهاى جوان و به
خانمهاى خانهدار عرض مىکنم: سراغ این مصرفگرایى که غرب مثل خوره بهجان جوامع
دنیا و از جمله جوامع کشورهاى درحال توسعه و کشورهاى رو به پیشرفت و از جمله کشورما
انداخته است، نروید. مصرف باید در حدّ لازم باشد، نه در حدّ اسراف. خانمهاى کسانى
که همسرانشان یا خودشان مسؤولیتهایى در بخشهاى مختلف کشور دارند، باید از لحاظ دورى
از اسراف، نسبت به دیگران الگو باشند. باید براى دیگران درس باشند و نشان دهند که
شأنِ زن مسلمان بالاتر از این حرفهاست که اسیر زر و زیور و جواهر آلات و از این
قبیل شود. نمىخواهیم بگوییم اینها حرام است؛ مىخواهیم بگوییم شأن زن مسلمان
بالاتر از این است که در دورانى که بسیارى از مردم جامعه ما محتاج کمکند، کسانى
بروند پول بدهند طلا بخرند، زینتآلات بخرند، وسایل زندگى رنگارنگ بخرند و در انواع
و اقسام روشها و منشهاى زندگى، اسراف کنند. اسراف، الگوى زن مسلمان
نیست.
خطبههاى نماز عید سعید فطر
4/1/1372
در این روز مبارک و در این
محشر عظیم مردمى، طبق رویّهاى که در سالهاى گذشته در مثل چنین روزى داشتهایم، با
استفاده از این فضاى روحانى، موردى را از دهها مورد که در زندگى ما مىتواند مطرح
شود، مطرح مىکنم و آن، اجتناب از اسراف و زیادهروى است. به برادران و خواهران
مسلمانمان در سراسر کشور عرض مىکنم که موضوع قناعت را جدّى بگیرید. منظورم از
قناعت این نیست که دست به نعمتهاى الهى نزنید و از آنها بهرهمند نشوید. مقصود این
است که حدّ و اندازه نگه دارید؛ زیادهروى و اسراف نکنید؛ نعمتهاى الهى را ضایع
ننمایید؛ که متأسفانه بسیارى مىکنند. در جمهورى اسلامى، کسانى هستند که دستشان به
نعمتهاى الهى نمىرسد. نه به خاطر اینکه کم داریم. به خاطر اینکه بسیارى به
خودشان حق مىدهند که نعمتهاى الهى را بىحساب و کتاب مصرف کنند؛ بىاندازه مصرف
کنند؛ هیچ ملاحظهاى نکنند؛ هیچ حدى نگه ندارند و حتّى نعمتهاى الهى را ضایع کنند.
چقدر نان ضایع مىشود! چقدر غذاى طبخ شده ضایع مىشود! چقدر میوه مصرف نشده ضایع
مىشود و از خانهها بیرون ریخته مىشود! چقدر لباس زیادتر از اندازه لازم - چند
برابر اندازه لازم - خریدارى مىشود و در خانهها و صندوقها مىماند، براى اینکه
یک بار در مراسمى پوشیده شود! اینها اسراف است.
مىخواهم این مطلب را ملت
عزیزمان بدانند که اسراف، فعل حرام است؛ گناه است؛ خلاف شرع است؛ آنجایى که اسراف
باشد و اسراف مال و اسراف نعمتهاى الهى انجام گیرد، تضییع و تلف کردن نعمت است.
تصمیم بگیرید این کار را نکنید. البته خانوادههاى کم درآمد، شاید وسعشان هم نرسد
که بخواهند اسراف کنند؛ اما خانوادههاى پردرآمد و حتّى بسیارى از خانوادههاى
متوسّط، متأسفانه اسراف مىکنند. من این جمله را عرض کردم، برآن تأکید و پافشارى
مىکنم و خواهشمندم که ملت عزیزمان، این سخن را مورد توجّه قرار دهند، به آن اهمیت
دهند، براى آن حسابى باز کنند و سعىشان بر اسراف نکردن باشد.
خطبههاى نماز
جمعه سوم رمضان 1415
14/11/1373
باید روحیه اسرافى که در بعضى از مردم به
صورت روز افزون پیدا مىشود، مهار گردد.
اجتماع بزرگ مردم در صحن امام خمینى(ره)
مشهد مقدّس رضوى
1/1/1376
من دیروز در پیام اوّلِ سال، به ملت ایران عرض
کردم که صرفهجویى را شعار خودتان قرار دهید. صرفهجویى به معناى گدابازى نیست که
بعضى بگویند چرا نمىگذارید مردم از نعمتهاى خدا استفاده کنند. نه؛ استفاده کنند،
ولى اسراف و زیادهروى نکنند. اسراف در جامعه، لازمه اشرافیگرى و تقسیم نابرابر
ثروت و مایه تضییع اموال عمومى و نعمت الهى است. صرفهجویىِ صحیح - همان که در
اسلام به آن قناعت مىگویند - به معناى نخوردن نیست. به معناى زیادهروى نکردن، مال
خدا را حرام نکردن و نعمت الهى را ضایع نکردن است. اگر جامعهاى بخواهد قناعت و
صرفهجویى را - که یک دستور اسلامى است - عمل کند، باید متوجّه باشد که در شکل کلّى
به عدالت اجتماعى و مسأله عدالت پرداخته شود. براى این که بشود این راه را ادامه
داد، همه و همه باید کوشش کنند
در صحن مطهّر حضرت ثامن الحُجج، امام رضا
(ع)
1/1/1377
ببینید اسراف چه کار مىکند! اسراف در نان، اسراف در آب، اسراف
در برق، اسراف در مصالح ساختمانى، اسراف در انواع و اقسام کالاهاى گوناگون، اسراف
در اسباب بازى بچه و در وسایل تجمّلاتى! عزیزان من! این اسراف همان کارى را با کشور
مىکند که دشمن مىخواهد! او از آن طرف به وسیله نفت، بهوسیله تحریم اقتصادى و
انواع و اقسام ضربهها بر ملت ایران ضربه وارد مىکند؛ از این طرف هم خودِ ما با
اسراف و صرفهجویى نکردن، ضربه او را تکمیل مىکنیم! حرف من این است.
من در پیام
گفتم که مردم را به ریاضت اقتصادى دعوت نمىکنم؛ ابداً! چه ریاضتى؟ بحمداللَّه ملت
ما احتیاج به ریاضت ندارد. من آنها را به قناعت، به صرفهجویى و به اسراف نکردن
دعوت مىکنم. اسراف، حرام است. این هم نمىشود که من و شما، مرتّب دیگران را نصیحت
کنیم. همه باید سعى کنند که اسراف را از زندگى شخصى و از زندگى کارى خودشان دور
کنند.
من در پیام عرض کردم که مسؤولین دولتى باید فهرستى درست کنند و موارد
اسراف را به مردم یاد دهند. این یک مطلب از مطالبى که ما در پیام امسال عرض کردیم؛
حال هم تأکید مىکنیم و توقّع داریم که مردم، توجّه و دنبال کنند. انشاءاللَّه از
آن، سود کشور حاصل شود.
خطبههاى نمازجمعه تهران
23/2/1379
ارزش
دیگر، دورى از اسراف و تجمّل در سطح زمامداران است. البته تجمّل و اسراف در همه جا
بد است؛ اما آن چیزى که مردم را وادار مىکرد که نسبت به این قضیه حسّاسیت نشان
دهند، رفتارهاى مسرفانه و متجمّلانه و ولخرجیها با مال مردم در سطح حکومت بود. این
از آن چیزهایى بود که مردم نمىخواستند. نظام اسلامى بر اساس این ارزش بهوجود آمد
که چنین چیزى نباشد.
در خطبههاى نماز جمعه تهران
25/9/1379
منکراتى که
در سطح جامعه وجود دارد و مىشود از آنها نهى کرد و باید نهى کرد، از جمله اینهاست:
اتلاف منابع عمومى، اتلاف منابع حیاتى، اتلاف برق، اتلاف وسایل سوخت، اتلاف مواد
غذایى، اسراف در آب و اسراف در نان. ما این همه ضایعات نان داریم؛ اصلاً این یک
منکر است؛ یک منکر دینى است؛ یک منکر اقتصادى و اجتماعى است؛
در خطبههاى
نماز عید فطر
15/9/1381
مصرفگرایى براى جامعه بلاى بزرگى است. اسراف،
روزبهروز شکافهاى طبقاتى و شکاف بین فقیر و غنى را بیشتر و عمیقتر مىکند. یکى از
چیزهایى که لازم است مردم براى خود وظیفه بدانند، اجتناب از اسراف است. دستگاههاى
مسؤولِ بخشهاى مختلف دولتى، بخصوص دستگاههاى تبلیغاتى و فرهنگى - بهویژه صدا و
سیما - باید وظیفه خود بدانند مردم را نه فقط به اسراف و مصرفگرایى و تجمّلگرایى
سوق ندهند؛ بلکه در جهت عکس، مردم را به سمت قناعت، اکتفا و به اندازهى لازم مصرف
کردن و اجتناب از زیادهروى و اسراف دعوت کنند و سوق دهند. مصرفگرایى، جامعه را از
پاى درمىآورد. جامعهاى که مصرف آن از تولیدش بیشتر باشد، در میدانهاى مختلف شکست
خواهد خورد. ما باید عادت کنیم مصرف خود را تعدیل و کم کنیم و از زیادیها
بزنیم.
دیدار معلّمان و کارگران
10/2/1382
توصیه من به وزیران محترمى که
اینجا هستند و به دیگر مسؤولان دولتى، امروز این است و قبلاً هم همیشه همین بوده
است که روى مسأله تقویت پول ملى و به نظام آوردن خرجها و هزینههاى دولتى تلاش کنند
و جلوِ ریخت و پاشها و خرجهاى زیادى و اسرافگونه را بگیرند و در یک دایره محدودتر
وزارتى، رعایت کمال عدالت را بکنند و تبعیضهاى بیجا را بردارند
دیدار با رئیس
جمهور و اعضاى هیئت دولت
ادامه مطلب ...